Nieuwe Machineverordening (EU 2023/1230): wat verandert er?

Met de invoering van de Nieuwe Machineverordening (EU 2023/1230) zijn er belangrijke veranderingen op komst voor fabrikanten, ontwerpers en gebruikers van machines binnen de Europese Unie. Daarnaast is de NEN-EN-ISO-12100:2011 ook een belangrijke richtlijn waar rekening mee gehouden moet worden.

In deze blog laten wij je door de bomen het bos weer zien. We leggen uit wat deze Machineverordening inhoudt, hoe het zich verhoudt tot de NEN-EN-ISO 12100:2011, en waarom de Machineverordening leidend wordt.

Wat is de Nieuwe Machineverordening?

De Nieuwe Machineverordening (EU 2023/1230) is in juni 2023 aangenomen en vervangt de oude Machinerichtlijn 2006/42/EG. Deze verordening is direct bindend in alle lidstaten van de EU. Het doel is een veiligere en modernere wettelijke basis te bieden voor de productie, het ontwerp en het gebruik van machines.

Belangrijke nieuwe aandachtspunten zijn onder andere:

• Digitalisering: machines die zijn gekoppeld aan digitale systemen moeten voldoen aan strengere eisen;
• Cybersecurity: beveiliging tegen digitale dreigingen wordt een verplicht onderdeel van het ontwerp;
• Kunstmatige intelligentie (AI): machines met AI-functies worden apart behandeld en moeten voldoen aan specifieke risicobeoordelingen.

De nieuwe verordening stelt dus strengere en meer gedetailleerde eisen aan machinefabrikanten en -ontwerpers.

Wat is NEN-EN-ISO 12100:2011?

De NEN-EN-ISO 12100:2011 is een internationale norm. Deze biedt richtlijnen voor risicobeoordeling en risicoreductie bij het ontwerpen van machines. De norm beschrijft hoe fabrikanten veilige machines kunnen ontwerpen door risico’s systematisch te identificeren en te minimaliseren.

Hoewel NEN-EN-ISO 12100:2011 veel wordt toegepast, is het geen wettelijke verplichting. Het is een hulpmiddel om te voldoen aan wettelijke eisen. Zoals die in de oude Machinerichtlijn en nu de Nieuwe Machineverordening.

Waarom wordt de Machineverordening leidend?

Hoewel de NEN-EN-ISO 12100 een waardevol kader biedt voor machineveiligheid, is het de Nieuwe Machineverordening die vanaf januari 2027 leidend wordt. Hier zijn de belangrijkste redenen:

1. Juridische status: de Machineverordening is een wetgeving, terwijl de NEN-EN-ISO 12100 een vrijwillige norm is. Verordening EU 2023/1230 is direct van toepassing en verplicht voor alle relevante partijen;
2. Moderne eisen: de Nieuwe Machineverordening omvat moderne veiligheidsaspecten die niet expliciet zijn opgenomen in de ISO 12100. Denk bijvoorbeeld aan cybersecurity en AI-integratie.
3. Harmonisatie: de verordening zorgt voor uniforme regelgeving binnen de EU. Hoewel normen zoals de ISO 12100 kunnen helpen bij naleving, moet aan alle wettelijke eisen van de Machineverordening worden voldaan.

Wat betekent dit voor fabrikanten van machines?

Voor machinefabrikanten betekent de invoering van de Nieuwe Machineverordening dat ze hun processen en ontwerpen mogelijk moeten herzien. De principes van de NEN-EN-ISO 12100 zijn nog steeds nuttig voor risicobeoordeling en risicoreductie. Maar naleving van de Machineverordening is cruciaal om juridische problemen te voorkomen. Dit kan betekenen:

• Het aanpassen van ontwerpprocessen aan de strengere eisen voor digitalisering en cybersecurity;
• Het uitvoeren van specifieke risicobeoordelingen voor AI-gebaseerde functies;
• Het documenteren en bewijzen van machinebouw compliance met de verordening. 

Hoe kunnen NEN-EN-ISO 12100 en de Machineverordening samen werken?

Hoewel de Machineverordening leidend is, blijft de NEN-EN-ISO 12100 een waardevol hulpmiddel. De norm biedt een systematische aanpak om risico’s te identificeren en te beheersen. Dit helpt om aan de wettelijke eisen te voldoen. Door de ISO 12100 te gebruiken als basis, kunnen fabrikanten een solide veiligheidskader opzetten dat aansluit bij de specifieke eisen van de Machineverordening.

Nu al voorbereiden op nieuwe Machineverordening 2023

De Nieuwe Machineverordening (EU 2023/1230) zorgt voor een belangrijke verschuiving in de regelgeving voor machineveiligheid binnen de EU. De NEN-EN-ISO 12100:2011 blijft een belangrijke rol spelen bij risicobeoordeling en -beheersing. Maar de Machineverordening is vanaf 2027 de wetgeving waaraan alle machines in de EU moeten voldoen.

Fabrikanten doen er goed aan nu al te beginnen met de voorbereidingen. Zo kunnen zij tijdig inspelen op deze aankomende veranderingen.